? ? Зафировски: Потребно е креирање на кластери и конзорциуми за надминување на кризата
Веќе е јасно дека бизнисот, односно не само бизнисот туку и секој сегмент од општественото живеење нема да биде исто по завршување на кризата. Потребна е подготовка за новата “нормала” бидејќи само така може негативната ситуација да се искористи позитивно и во полза на домашната економија.
Соодветно канализирани и управувани моменталните трендови има можност да донесат позитивен исход на среден и долг рок. Сепак, на краткорочно финансиските импликации на кризата врз бизнисите ќе биде деструктивна и ќе предизвика затворање на дел од компаниите, а уште понегативно ќе влијае на дел од секторите кои немаат соодветна стратегија а и реално ниту алтернатива во поставувањето кон кризата како туризмот и угостителство за кои кризата ќе има траење и на среден рок (во следните 2 години). Мора да се има во предвид дека и решавањето на ситуацијата со вирусот во една држава, не ја решава економската криза, бидејќи за целосна нормализација на процесите е потребно сите држави во соседството и каде постои сериозна стоковна размена исто така кризата да има поминато.
Светски економии изработуваат проекции и анализи какво ќе биде враќањето на економијата во нормала, и генерално постојат три можни сценарија, од кои што најоптимистичката (прва појаснета) во Април 2020 за дел од државите е се помалку возможна. Најоптимистички е враќањето да го има обликот на “V”, кое што се карактеризира со нагло паѓање на економската активност, брзо враќање кон нормала без поголеми последици врз компаниите и економијата со губиток на финансии и негативни стапки за раст само за определен период, но генерално позитивен раст на БДП за годината.
Второто сценарио е во вид на буквата “L” која се карактеризира со криза и намалување на економската активност на подолг временски период, зголемување на невработеноста и најчесто влегување во период на рецесија кое што всушност е моменталната состојба во Македонија. Целата економија забавува и голема е веројатноста за негативен економски раст за тековната година. Доколку кризниот период е подолг може да предизвика влегување во депресија (деструктивни последици врз државата и економијата со високи стапки на невработеност и недостаток на производи и услуги) можност која што сеуште не е возможна.
Третото сценарио, кое е негативен екстрем е падот на економијата да има облик на буквата “I” односно целосен колапс кое што е анализирано од економистите за ситуацијата во Италија, каде најмоќната провинција Ломбардија ја намали економската активност приближно на 0 кое што доколку е со траење повеќе од 6 месеци, дури и со финансиска помош од државата и ЕУ ќе се потребни повеќе години за стабилизација и враќање во нормала.