Зиков: Бизнисите станаа зависни од државата, од кафеани до најголемата компанија – никој не зборува за бизнис модел

Двајцата доајени на македонското новинарство Александар Чомовски и Љупчо Зиков во денешниот разговор на Утрински брифинг се сложуваат дека МАНУ станува повторно платформа за враќање на економскиот и политичкиот микронационализам кој е прилично деликатен. 

– Деновиве кога ги слушав екс претседателите на Македонија во МАНУ некако повеќе се смеев, бидејќи сум на некој начин хроничар на тие настани од тој период. Можете да зборувате ако Македонецот има амнезија, но колку Македонецот има амнезија од тој период и кратко да памти ги знае работите. Микронационализмот кој го промовира МАНУ е нов, зошто претходно имавме стар национализам кој не држеше во времето грујово. Груевски кога падна 2016 година е последниот од тој стар национализам. На пример беше  90-те се направени празлошините во Македонија и тоа денеска што го живееме е прозивод на тоа време во еден голем дел. Денеска македонската економија нема имунитет да се справува така лесно, иако сепак се справува, вели еден од највлијателните економски аналитичари Љупчо Зиков.

Според него уште во 90-тите години, во времето на Бранко Црвенковски се направија пропусти кои се провлекуваат до ден денес.

-Таму се направија такви дефекти, особено во тоа време на економијата, процесот на столетието направи компании од општествена сопственост во приватна кои денеска не можат да се справуваат на пазарот. Тие се задолжени, презадолжени, во банките се е под хипотека, секоја чест на исклучоците, има 5-6 компании кои се добри и тие вработуваат луѓе кои секојдневно се уште се плашат за своите работни места: дали ќе се смени бизнис моделот, дали ќе се намалат трошоците итн. Од тој аспект гледано, денеска имате континутет од 30 години каде Македонија во тие 30 години мора да ја гледате во сите причинско-последователни врски што се случувале бидејќи тој период е долг, но не толку долг. Компаниите се тие, дури и директорите и сопствениците се истите од 90-тите години во тој дел, нема смена на генерации или барем не се случува така лесно и тоа се виде во ковид кризата. Во економијата, во реалниот микросектор, во бизнисите стана типично зависна од државата. Сите зборуваат дека државата ќе помогне, од кафани до најголемата компанија. Дали државата ќе помогне, со колку ќе помогне, да се задолжиме, а никој не го отвори прашањето – чекај државата ќе ви даде, но кој е бизнис моделот? На која основа ти ќе функционираш? Ќе заврши ковидот, ќе заврши и помошта. Кога ќе се создаде додатна вредност, кога ќе се зголеми извозот, вели Зиков.

Тој зборуваше и за статистиката во Македонија која ја нарече „проклета“.

-Во последните 25 години, како растат тендерите во Македонија, значи јавните набавки така се намалува извозот, а тоа покажува дека компаните веќе, многу слабо скоро воопшто не размислуваат да извезат надвор туку што можеме со државата да направиме, дециден е Зиков.

Тој се залага за што повеќе странски инвестиции во земјата, но треба да се креираат и институти по урнек на сингапурскиот модел.

-Мојот став од секогаш бил дека треба да се бориме за странски инвестиции, и тоа што се бори и оваа влада и подобро го прави од најзвучната влада на Никола Груевски е ОК, но една македонска економија не може да се потпира исклучиво на странските инвестиции затоа што, само келнерите во ресторнот се платени, работниците, другото е се надвор. Ние немаме додадена вредност во општеството од тие компании. Значи тоа не влијае врз подобрувањето на животниот стандард на луѓето, смета Зиков и додава дека креирањето на Институт за индустриско поизводство мора да се создаде зошто дел од институтите кои постојат или се создадени во претходниот период не функционираат.